۱. افراد در چگونگی برقراری ارتباط با یکدیگر چه اشتراکاتی دارند؟
پاسخ : در چگونگی برقراری ارتباط با یکدیگر ، آداب و رسوم و پوشاک و تغذیه ، باورها و اعتقادات ، قوانین و مقررات ، نحوه استفاده از محیط طبیعی و… اشتراکاتی با هم دارند.
۲. رابطه جامعه و فرهنگ چیست؟
پاسخ : جامعه بدون فرهنگ وجود ندارد و فرهنگ هم بدون جامعه به وجود نمی آید.
۳. فرهنگ آموختنی است ، یعنی چه؟
پاسخ : یعنی از طریق ژن به ارث نمی رسد بلکه از راه آموزش و تربیت از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.
به همین دلیل ، فرهنگ را آگاهی و اندیشه مشترک اعضای یک جامعه نیز می گویند.
۴. مورچه ها و زنبورها نیز با هم زندگی می کنند اما فرهنگ ندارند ، چرا؟
پاسخ : چون فرهنگ در جریان (فرایند) اجتماعی شدن آموخته می شود.
۵. اجتماعی شدن یا جامعه پذیری یعنی چه؟
پاسخ : اجتماعی شدن فرایندی طولانی مدت از تولد تا آخر عمر است که افراد از طریق آن ، زندگی در جامعه را می آموزند و خود را با آن منطبق می کنند.
۶. چرا اجتماعی شدن فرایندی بسیار مهم در زندگی است؟
پاسخ : زیرا بدون آن افراد نمی توانند به زندگی در جامعه ادامه دهند در یک جامعه ، هر فرد عقاید و باورها ، رسوم ، قوانین و حتی چگونگی پاسخ دادن به غرایز را از دیگران می آموزد و به افراد دیگر یاد می دهد. اجتماعی شدن علاوه بر اینکه نیازمند است ، سبب تداوم حیات جامعه نیز می گردد.
۷. فرایند اجتماعی شدن نخست در کجا و چگونه رخ می دهد؟
پاسخ : فرایند اجتماعی شدن ، نخست در خانواده رخ می دهد. خانواده اولین و مهم ترین کانون اجتماعی شدن فرد است. پدر و مادر به کودک یاد می دهند که چه چیزهایی خوب و چه چیزهایی بد هستند به عنوان مثال ، کودک در خانواده یاد می گیرد ، چطور صحبت کند ، چگونه غذا بخورد و در نشست و برخاست چه آدابی را رعایت کند و همچنین یاد می گیرد چگونه عبادت و دعا کند و…
۸. با بزرگتر شدن فرد علاوه بر خانواده چه عوامل دیگری در فرایند اجتماعی شدن فرد مؤثر است؟
پاسخ : با بزرگتر شدن فرد ، علاوه بر خانواده ، رسانه های جمعی ، دوستان و گروه همسالان و برنامه های آموزشی و تربیتی مدرسه نیز چگونگی زندگی در جامعه و سازگاری با آن را به تدریج به او می آموزند. این فرایند بعدها با رفتن به دانشگاه ، خدمت سربازی ، محل کار و… ادامه پیدا می کند.
۹. در فرایند اجتماعی شدن ، مهمترین لایه های فرهنگ را نام ببرید؟
پاسخ : نمادها ، هنجارها ، ارزش ها و عقاید.
۱۰. انواع لایه های فرهنگ یک جامعه را با ذکر مثال بیان کنید.
پاسخ : جنبه های مختلف یک فرهنگ را می توان به لایه های یک پیاز تشبیه کرد. برخی از این لایه ها خارجی یا بیرونی هستند ، مانند نمادها و هنجارها. معمولا وقتی با جامعه ای روبه رو می شویم ، نخست اشکال ظاهری فرهنگ آن را در می یابیم ، اما اگر زندگی مردم آن جامعه را بیشتر و دقیق تر بررسی کنیم ، به جنبه های عمیق تری از فرهنگ آنها پی می بریم. ارزش ها و عقاید ، لایه های عمیق فرهنگ هستند.
۱۱. نماد چیست؟
پاسخ : نماد ، نشانه یا نماینده یک چیز دیگر است به طوری که با دیدن نماد ، به یاد آن چیز می افتیم. برای مثال ، علامت (؟) نماد پرسش و علامت (!) نماد تعجب است.
۱۲. کاربرد نمادها را در جامعه بنویسید.
پاسخ : هر جامعه ای برای انتقال مقصود و معانی مورد نظر خود از انواع معینی از نمادها استفاده می کند.
۱۳. هنجار چیست؟
پاسخ : رفتارهای معینی هستند که در یک گروه یا جامعه پذیرفته شده و متداول اند. به عبارت دیگر ، به قواعد و شیوه های مورد قبول یک جامعه برای انجام دادن کارهای مختلف ، هنجار می گویند.
۱۴. هنجارها شامل چه مواردی می شوند؟
پاسخ : هنجارها در واقع همه عادت ها ، آداب و رسوم اجتماعی ، مناسک مذهبی ، قواعد ، قوانین و مقررات (قوانین ازدواج ، قوانین خرید و فروش ، قوانین عبور و مرور و…) را در بر می گیرد.
۱۵. مهمترین دلایل پیروی از هنجارها چیست؟
پاسخ : اعتقاد به آنها یا حفظ آبرو و احترام یا ترس از مجازات است.
۱۶. پیروی نکردن از هنجارها چه عواقبی دارد؟
پاسخ : مجازات می شوند ، این مجازات ممکن است به صورت سرزنش خود یا دیگران ، پوزخند ، تمسخر ، طرد کردن و محروم نمودن ، یا مجازات های رسمی و قانونی باشد.
۱۷. ارزش چیست؟
پاسخ : ارزش یعنی اینکه اموری را خوب ، مطلوب و مثبت تلقی کنیم. هر فرد یا اعضای هر گروه و جامعه ، اموری را با ارزش می دانند و امور دیگری را ناپسند تلقی می کنند.
۱۸. یکی از عوامل مهمی که در شکل گیری ارزش ها مؤثر است ، عقاید دینی است ، برای آن دو مثال بزنید.
پاسخ : صدقه دادن و انفاق برای فرد مسلمان یک ارزش است و این ارزش ناشی از اعتقادی است که ما به جلب خشنودی خداوند و اطاعت از او داریم.
۱۹. رابطه ارزش ها را با رفتار و عمل بنویسید. (با ذکر مثال)
پاسخ : افراد بر اساس ارزش هایی که به آنها معتقدند رفتار و عمل می کنند. برای مثال فردی که حفظ محیط زیست برایش یک ارزش است ، تلاش می کند به حفظ محیط زیست کمک کند. چنین فردی در مصرف منابع آب و برق صرفه جویی می کند. زباله ها را از هم تفکیک می کند ، در هنگام سفر به همراهانش تأکید می کند از پخش کردن زباله و پلاستیک در طبیعت خودداری کنند و حتی ممکن است با گروهی که آنها نیز حفظ محیط زیست را ارزش می دانند به جمع آوری زباله ها در طبیعت بپردازند.
۲۰. منظور از ارزش های دینی ، انسانی و اجتماعی چیست؟
پاسخ : ارزش های دینی ، انسانی و اجتماعی آن دسته از ارزش ها هستند که همه انسان ها یا اغلب افراد یک جامعه آن را خوب و مطلوب می دانند مانند شجاعت ، صداقت ، کمک به دیگران ، حمایت از مظلوم ، احترام به سالمندان و دفاع از وطن.
۲۱. یکی از عوامل مهمی که در شکل گیری ارزش ها موثر است ، عقاید ..[ دینی ].. است.
۲۲. اعتقادات اسلامی برای مسلمانان چه نقشی دارد؟
پاسخ : اعتقادات اسلامی ملاکی است که با آن هنجارها و ارزش ها را می سنجیم و هر کدام را که با این اصول اعتقادی سازگاری دارند ، می پذیریم.
۲۳. فرهنگ جامعه شیوه ی ..[ زندگی آن جامعه ].. است.
۲۴. فرهنگ پدیده های ..[ آموختنی ].. است.
۲۵. ..[ خانواده ].. اولین و مهمترین کانون اجتماعی شدن فرد است.
۲۶. ..[ ارزش ها ].. به هنجارها جهت می دهند ، یعنی افراد مبنای ارزش هایی که به آنها معتقدند رفتار و عمل می کنند.
۲۷. هنجارها به ..[ روابط اجتماعی ].. سامان می بخشد.
۲۸. فرهنگ از راه ..[ آموزش و تربیت ].. از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.
۲۹. نماد در جریان ..[ روابط اجتماعی ].. به وجود می آید.
۳۰. فرهنگ در جریان (فرایند) ..[ اجتماعی شدن ].. آموخته می شود.
۳۱. اولین و مهم ترین کانون اجتماعی شدن فرد ..[ خانواده ].. است.
۳۲. فرایند اجتماعی شدن ، نخست در ..[ خانواده ].. رخ می دهد.