۱. وقتی نهاد حکومت در یک جامعه شکل می گیرد ، روابط متقابلی بین ..[ مردم ].. و ..[ حکومت ].. پدید می آید.
۲. منظور از واژه شهروندی چیست؟
پاسخ : واژه شهروندی به همین روابط متقابل مردم و حکومت اشاره دارد. شهروندی ارتباطی است که افراد را به یک حکومت مشخص پیوند می دهد و در نتیجه برای فرد و حکومت ، حقوق و تکالیفی ایجاد می شود.
۳. منظور از حقوق شهروندی چیست؟
پاسخ : حقوق شهروندی در واقع وظایف و تکالیف حکومت را نسبت به مردم بیان می کند.
۴. حقوق و تکالیف شهروندی در کجا مشخص می شود؟
پاسخ : قوانین هر کشور به خصوص قانون اساسی آن ، حقوق و تکالیف شهروندی را معین می کند.
۵. چرا حقوق و تکالیف شهروندی یکسان نیست؟
پاسخ : زیرا حقوق و تکالیف شهروندی متناسب با قوانین بوده و از کشوری به کشور دیگر فرق می کند. هر چند امروزه شباهت های زیادی نیز در حقوق و تکالیف شهروندی در جوامع مختلف مشاهده می شود.
۶. حقوق شهروندی طیف وسیعی از کدام حقوق را شامل می شود؟
پاسخ : از انواع حقوق سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و…
۷. پنج مورد از انواع حقوق شهروندی را بر پایه قانون اساسی جمهوری اسلامی بنویسید.
پاسخ : حق برخورداری از عدالت قانونی ، حق برخورداری از عدالت قضایی ، حق برخورداری از رفاه و تأمین اجتماعی ، حق مشارکت سیاسی ، حقوق فرهنگی.
۸. عدالت قانونی یعنی چه؟
پاسخ : عدالت قانونی یعنی اینکه حکومت در وضع قوانین ، اجرای قوانین و نظارت بر اجرای قوانین بین شهروندان تبعیض قائل نشود.
۹. پیامبر اکرم در مورد رعایت عدالت قانونی چه می فرمایند؟
پاسخ : امت های پیشین گرفتار و نابود شدند ، زیرا وقتی اشراف آنها جرمی مرتکب می شدند آنها را از مجازات معاف می کردند. اما وقتی زیر دستان آنها همان جرم را مرتکب می شدند آنها را به شدت مجازات می کردند.
۱۰. منظور از حق برخوداری از عدالت قضایی چیست؟
پاسخ : شهروندان حق داد خواهی دارند و هر کس می تواند متناسب با نوع دادخواست خود به دادگاه مراجعه کند. شهروندان حق دارند در همه دادگاه ها برای خود وکیل مدافع انتخاب کنند.
۱۱. شهروندان در چه مواردی حق برخورداری از تأمین اجتماعی را دارند؟
پاسخ : بیکاری ، معلولیت ، پیری ، بازنشستگی ، بی سرپرستی ، از کار افتادگی و حوادث.
۱۲. وظیفه حکومت در مورد رفاه و تأمین اجتماعی چیست؟
پاسخ : حکومت باید با برنامه ریزی مناسب ، زمینه را برای رفع فقر و محرومیت و ایجاد شرایط مناسب زندگی فراهم کند.
۱۳. مشارکت سیاسی یعنی چه؟
پاسخ : مشارکت سیاسی یعنی اینکه هر شهروند بتواند در امور سیاسی جامعه دخالت کند و در سرنوشت کشور خود نقش داشته باشد.
۱۴. حق برخوداری از رفاه و تأمین اجتماعی را توضیح دهید.
پاسخ : کلیه شهروندان حق دریافت خدمات عمومی به صورت برابر و عادلانه و در کوتاه ترین زمان ممکن را دارند.
شهروندان حق دارند در مواردی مانند : بیکاری ، معلولیت ، پیری ، بازنشستگی ، بی سرپرستی ، از کار افتادگی و حوادث از تأمین اجتماعی بهره مند باشند.
هر شهروند حق دارد به آموزش و پرورش ، مراکز فرهنگی و ورزشی ، آتش نشانی ، پلیس و نظایر آن دسترسی آسان داشته باشد.
شهروندان حق دارند در محیط پاک و سالم و بدون آلودگی زندگی کنند و از خدمات و امکانات بهداشتی و درمانی مناسب ، به بهترین وجه برخوردار شوند.
۱۵. مشارکت سیاسی مردم از چه راه هایی ممکن است صورت بگیرد؟
پاسخ : ممکن است از راه های مختلفی چون شرکت در انتخابات ، عضویت و همکاری در احزاب و انجمن های سیاسی ، شرکت در راه پیمایی ها و تظاهرات صورت بگیرد.
۱۶. در انتخابات مردم چه نقشی دارند؟
پاسخ : در انتخابات ، مردم ممکن است انتخاب کننده باشند و به منظور انتخاب کارگزاران سیاسی در انتخابات شرکت کنند و یا خود داوطلب نمایندگی و به دست گرفتن امور حکومت باشند که در این حالت مردم باید به آنها رأی دهند.
۱۷. در مورد انتخاب مستقیم و غیرمستقیم مردم بر اساس قانون اساسی توضیح دهید.
پاسخ : بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ، مردم برای انتخاب برخی از کارگزاران مانند رئیس جمهور (رئیس قوه مجریه) ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و یا اعضای شوراهای شهر و روستا به طور مستقیم به افراد مورد نظر خود رأی می دهند.
۱۸. رهبر چگونه انتخاب می شود؟
پاسخ : مجلس خبرگان
۱۹. برخی از حقوق فرهنگی که در قانون اساسی مورد تأکید است را بنویسید.
پاسخ : حمایت از تشکیل خانواده و پاسداری از روابط خانوادگی ، حمایت از تعلیم و تربیت شایسته ، آزاد بودن استفاده از زبان های قومی و محلی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس ، در کنار زبان فارسی.
۲۰. نمونه هایی از تجاوز نکردن به منافع عمومی و حقوق دیگران را بنویسید.
پاسخ : همه افراد حق انتخاب شغل دلخواه و کسب درآمد دارند اما فرض کنید فردی بخواهد در شهر و در حیاط خانه خود دامداری ایجاد کند و دام پرورش دهد. از آنجا که این کار موجب آلودگی و ضرر رسیدن به بهداشت و سلامت ساکنان محله می شود و البته قانون نیز چنین اجازه ای را به وی نمی دهد.
همه افراد ، مالک اتومبیل خود هستند و حق دارند در جاده ها رانندگی کنند اما نباید با سرعت غیر مجاز حرکت کنند ، زیرا این کار به جان دیگران آسیب می رساند.
۲۱. اصل چهلم قانون اساسی چه می گوید؟
پاسخ : شهروندان مجاز نیستند برای استفاده از حقوق خود به منافع عمومی زیان برسانند و حقوق دیگران را ضایع کنند.